Enerji Günlüğü – Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesinde tarihi bir adım olarak değerlendirilen İklim Kanunu Teklifi, TBMM Genel Kurulu’nda tüm maddeleriyle kabul edilerek yasalaştı. Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum, yeşil kalkınma ve net sıfır hedefi için hukuki çerçeve sunuyor.
Kanun, Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefi ve yeşil kalkınma vizyonu doğrultusunda hazırlandı.Kanunun amacı; sera gazı emisyonlarını azaltmak, iklim değişikliğine uyumu sağlamak, düşük karbonlu kalkınmayı desteklemek ve doğa ile uyumlu yaşam biçimlerini teşvik etmek olarak tanımlandı.
Kanunun temel ilkeleri arasında şunlar yer alıyor:
- İklim adaleti
- Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar
- Adil geçiş
- Sürdürülebilirlik
- Bilimsel temellilik
- Şeffaflık
- Hesap verebilirlik
- Katılımcılık
- Yerellik
- Eşitlik
- İklim krizi ile uyumlu yaşam
Bu ilkeler, hem devlet hem de özel sektör için bağlayıcı bir çerçeve oluşturuyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAŞKANLIĞINA GENİŞ YETKİ
Kanuna göre, iklim değişikliğiyle mücadelede merkezi yetkili kurum olarak İklim Değişikliği Başkanlığı belirlendi.
Başkanlık:
- Emisyon azaltımına yönelik politikalar geliştirecek,
- Sera gazı emisyon envanteri hazırlayacak,
- Emisyon izinlerini verecek,
- Ulusal iklim değişikliği stratejilerini ve eylem planlarını hazırlayacak,
- Gerekli gördüğünde diğer kamu kurumlarından, özel sektörden ve yerel yönetimlerden veri ve belge talep edebilecek.
- Toplanan veriler, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi üzerinden kamuoyuyla paylaşılacak.
İL KOORDİNASYON KURULLLARI
Yerel düzeyde uygulamaları yürütmek için her ilde valilik bünyesinde İl İklim Değişikliği ve Uyum Koordinasyon Kurulları kurulacak.
Bu kurullar:
- Yerel iklim eylem planlarını hazırlayacak,
- İklim krizine karşı uyum stratejilerini belirleyecek,
- Ulusal planların yerelde uygulanmasını koordine edecek.
EMİSYON İZNİ ZORUNLULUĞU
Kanunla birlikte sera gazı emisyonu oluşturan tüm faaliyetler için emisyon izni alınması zorunlu hale geliyor.Başkanlıkça verilecek bu izinler, faaliyetlerin çevresel etkilerine göre değerlendirilecek.İzin almadan faaliyet gösterenler, yaptırımla karşılaşacak.
EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)
Türkiye’de ilk kez yasal zemine oturan Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), belirlenen sektörlerdeki işletmeler için sera gazı tahsisatlarını ve bunların ticaretini düzenleyecek.
Sistem başlangıçta ücretsiz tahsisatlar verecek,pilot uygulama dönemi ile işletmeleri hazırlayacak,daha sonra piyasada emisyon hakkı ticaretine olanak tanıyacak.ETS’nin uluslararası karbon piyasalarıyla da uyumlu hale getirilmesi hedefleniyor.
OZON TABAKASINI KORUMA
Yasa, ozon tabakasına zarar veren maddelerin kullanımını ve ithalatını da düzenliyor.
Ozon tabakasını incelten maddelerin bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen veya izinsiz kullananlara cezai yaptırımlar getiriliyor.
YAPTIRIMLAR VE CEZALAR
İklim Kanununda, yükümlülüklere uymayanlar için ciddi cezalar öngörülüyor:ETS yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere 500 bin TL’den 5 milyon TL’ye kadar para cezası,ozon tabakasını incelten maddeleri bildirmeyen veya izinsiz kullananlara 2,5 milyon TL’ye kadar ceza ve emisyon verilerini zamanında sunmayanlara ilave cezalar verilebilecek.Pilot uygulama süresince bazı yaptırımların hafifletilebileceği belirtiliyor.
ADİL GEÇİŞ VURGUSU
Kanun, sosyal etkilerin dengelenmesi için adil geçiş ilkesine özel önem veriyor.
Yeşil dönüşümden en çok etkilenecek olan düşük gelirli grupların, kömür sektöründe çalışanların ve kırılgan kesimlerin korunması için sosyal destek programları geliştirilecek.
Yasa, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek.Uygulamanın detayları ve ikincil mevzuat, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yönetmelikler aracılığıyla belirlenecek. Yönetmeliklerle ETS kapsamındaki sektörler, emisyon izni süreçleri, tahsisat yöntemleri, ve İl koordinasyon kurullarının görevleri netleştirecek.
.