Enerji Günlüğü – Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan ve uzun süredir beklenen İklim Kanunu Teklifinin ilk 11 maddesini içeren birinci bölümü, TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Yasa, sera gazı emisyonlarını kontrol altına alacak kurumsal ve hukuki altyapıyı oluştururken, Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), emisyon izni mekanizması, il düzeyinde koordinasyon kurulları ve cezai yaptırımlar gibi pek çok temel düzenlemeyi içeriyor.
İZİN ALMAYAN FAALİYETLERE AĞIR PARA CEZALARI
Yeni düzenlemeye göre, faaliyetleri sonucu sera gazı salımı gerçekleştiren işletmelerin, İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan emisyon izni alması zorunlu hale geliyor.
Başkanlık, belirli dönemlerde kamu kurumlarından, özel sektörden ve ilgili kuruluşlardan sera gazı emisyonuna dair veri, belge ve raporlar talep edebilecek.
Bu veriler, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi üzerinden hem merkezi hem de yerel düzeyde paylaşılabilecek. Başkanlık ayrıca ulusal ölçekte iklim değişikliği stratejisi ve eylem planları hazırlamaktan da sorumlu olacak.
EMİSYON İZİN SİSTEMİ, İL İKLİM KURULLARI VE ETS ALTYAPISI YASALLAŞTI
Kanunla birlikte valilikler bünyesinde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları kurulacak. Bu kurullar, yerel düzeyde emisyon azaltımı, iklim uyum planlarının hazırlanması ve uygulanmasında etkin rol oynayacak.
Bölgesel farklılıkların göz önünde bulundurulacağı yerel politikalarla, her ilin iklim riski, karbon ayak izi ve adaptasyon kapasitesi doğrultusunda ayrı çözümler geliştirilecek.
Türkiye, Avrupa Birliği’nin Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (CBAM) ile uyumlu şekilde, kendi ulusal ETS altyapısını kuruyor.
Kanunla birlikte ETS kapsamındaki sektörlere ilk etapta ücretsiz tahsisat verilmesi öngörülüyor. Ancak sistem tam olarak işlerlik kazandıktan sonra, sektörler belirlenen sınırları aşmaları halinde emisyon hakkı satın almak zorunda kalacaklar.
ADİL GEÇİŞ VE YEŞİL DÖNÜŞÜM VURGUSU
İklim Kanunu’nun çerçevesinde, sadece teknik önlemler değil, sosyal boyut da gözetiliyor. İklim adaleti, eşitlik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve adil geçiş ilkeleri yasaya temel olarak yerleştirildi.
Bu kapsamda, yeşil ekonomi politikaları geliştirilirken düşük gelirli grupların ve kırılgan kesimlerin desteklenmesi hedefleniyor. Özellikle kömürden çıkış süreci ve enerji dönüşümünde istihdam kayıplarının azaltılması için sosyal koruma mekanizmaları kurulması planlanıyor.
CEZAİ YAPTIRIMLAR SERTLEŞTİ
Yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmelere yönelik ağır para cezaları geliyor:
Emisyon Ticaret Sistemi yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere: 500 bin TL – 5 milyon TL arası idari para cezası, ozon tabakasını incelten maddeleri bildirmeyen ya da izinsiz kullananlara: 2,5 milyon TL’ye kadar ceza, emisyon raporlarını süresi içinde sunmayanlara: ek ceza ve veri temelli yaptırımlar uygulanacak.
Pilot uygulama döneminde ise bazı cezaların geçici olarak azaltılabileceği ifade edildi.
Yasa teklifinin ikinci bölümü önümüzdeki günlerde TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye devam edecek. Kalan maddeler arasında enerji sektörü, madencilik ve ulaştırma gibi sera gazı açısından kritik sektörlere ilişkin düzenlemeler yer alıyor.
İkinci bölümde ETS’nin kapsamı, karbon vergileri, yeşil yatırım teşvikleri ve yerli teknolojilerin desteklenmesine ilişkin detaylar kamuoyuna açıklanacak.
.