Enerji Günlüğü- Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 10. edisyonu olan “Dünya Enerji Yatırımı 2025” raporu, küresel enerji sektöründeki yatırım ortamına dair çarpıcı bulguları ortaya koydu. Rapora göre, jeopolitik gerilimler ve ekonomik belirsizliklere rağmen, küresel enerji yatırımlarının 2025 yılında 3.3 trilyon ABD dolarına ulaşarak 2024 yılına kıyasla reel bazda yüzde 2’lik bir artış göstermesi bekleniyor. Bu büyümenin itici gücü ise açıkça temiz enerji teknolojileri.
TEMİZ ENERJİDE REKOR ARTIŞ
Raporun en dikkat çekici tespiti, temiz enerjiye yönelik yatırımların fosil yakıtları büyük ölçüde geride bırakması oldu. Yenilenebilir enerji, nükleer, şebekeler, depolama, düşük emisyonlu yakıtlar, verimlilik ve elektrifikasyon alanlarına yapılan yatırımlar, toplu olarak 2.2 trilyon ABD dolarına ulaşacak. Bu miktar, petrol, doğal gaz ve kömüre yapılan 1.1 trilyon ABD doları tutarındaki yatırımın iki katından fazla. Fosil yakıt yatırımlarının 2020’den bu yana ilk kez düşüş göstermesi bekleniyor.
NÜKLEER ENERJİ VE DEPOLAMA YÜKSELİŞTE
Nükleer yatırımları son beş yılda yüzde 50 artışla 2025’te 70 milyar ABD dolarını aşacak. Özellikle küçük modüler reaktörler (SMR’ler) gibi yeni teknolojilere olan ilginin artmasıyla daha fazla büyüme vadediyor. Güç sektöründeki bataryalara yapılan küresel harcamalar ise bu yıl 66 milyar ABD dolarına ulaşacak. Veri merkezlerinin sıfır karbonlu baz yük enerjisine olan talebi, SMR’lar ve gelişmiş jeotermal gibi çözümlere ilgiyi artırıyor.
ÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ İHRACATI GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE
Güneş ve Rüzgar Dinamikleri: Çin’in gelişmekte olan ekonomilere yaptığı güneş enerjisi ihracatı 2025’in başlarında gelişmiş ekonomileri geçti. Pakistan gibi ülkeler 2024’te 19 GW rekor güneş enerjisi ithalatı yaptı. Rüzgar enerjisi yatırımları ise devam eden zorluklara rağmen artıyor.
ŞEBEKE YATIRIMLARI YETERSİZ
Küresel şebeke yatırımları 2025’te 400 milyar ABD dolarını aşarak yeni bir kilometre taşına ulaşacak. Ancak, yenilenebilir enerji dağıtımının eşi benzeri görülmemiş hızına şebeke yatırımları ayak uyduramıyor. Uzun izin süreleri, bağlantı kuyrukları ve transformatör ve kablo gibi ekipman maliyetlerindeki artışlar şebekeleri kilit bir darboğaza dönüştürüyor.
HİDROJEN YATIRIMLARI ARTTI
Biyoyakıtlar, biyogazlar ve hidrojen gibi düşük emisyonlu yakıtlara yapılan yatırımların 2025’te %30 artarak yaklaşık 25 milyar ABD dolarına ulaşması bekleniyor. Özellikle hidrojen yatırımları 2024’te %60 arttı ve tüm projeler tamamlanırsa 2025’te %70 daha artması bekleniyor. Karbon Yakalama, Kullanım ve Depolama (CCUS) yatırımları da 2024’te %35 artışla 4 milyar ABD dolarını aştı ve gelecek üç yılda on kattan fazla artması bekleniyor.
PETROL VE RAFİNERİLER
Petrol ve Rafineriler: ABD’nin sıkı petrol üretimine yönelik harcamalarında 2025’te yaklaşık %10’luk bir düşüş öngörülüyor. Rafineri yatırımları 2025’te son on yılın en düşük seviyesi olan 30 milyar ABD dolarının altına düşecek. 2025’te küresel rafineri kapasitesinde net bir değişiklik beklenmiyor; yeni kapasiteler, kapanan tesislerle dengelenecek.
DOĞALGAZ VE KÖMÜR HIZ KESMİYOR
Yeni LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) tesislerine yapılan harcamalar artmaya devam ediyor ve 2026-2028 döneminde LNG kapasitesinde tarihin en büyük yıllık büyümesi görülebilir. ABD ve Orta Doğu, doğal gaz yakıtlı santraller için alınan nihai yatırım kararlarının (FID) neredeyse yarısını oluşturuyor. Öte yandan, Çin ve Hindistan’da yeni kömür yakıtlı santral inşaatlarında önemli bir artış yaşanıyor, bu da artan elektrik talebi ve arz güvenliği endişeleriyle açıklanıyor.
ÇİN LİDER
Çin’in Liderliği: Küresel enerji yatırımının dörtte birinden fazlası Çin’de gerçekleşiyor ve ülke, hem temiz enerji hem de fosil yakıt yatırımlarında başı çekiyor. Çin, dış enerji yatırımlarını temiz enerji ve teknoloji üretimine doğru kaydırıyor. Ayrıca, nükleer enerji ve yeni enerji depolama gibi stratejik alanlarda özel sektör katılımını teşvik ediyor.
GELİŞMİŞ EKONOMİLERDE YATIRIM YÜKSEK
Gelişmiş ekonomilerde düşük emisyonlu üretim ve batarya depolama yatırımları, fosil yakıtlı üretime göre 12 kat daha yüksek. ABD’de veri merkezlerinden kaynaklanan artan elektrik talebi, güç sektöründe büyük yatırımlar gerektiriyor ve aynı zamanda yeni fosil yakıtlı santrallere olan ilgiyi de tetikliyor. Avrupa Birliği, temiz enerjiye büyük yatırımlar yapsa da, yüksek maliyetler ve tedarik zinciri kısıtlamaları gibi engellerle karşılaşıyor.
GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLER YATIRIMDA ZORLANIYOR
Afrika gibi birçok gelişmekte olan ekonomi, enerji altyapısı için sermaye sağlamakta zorlanıyor. Afrika, dünya nüfusunun 20’sine sahip olmasına rağmen, küresel temiz enerji yatırımının sadece yüzde 2’sini alıyor. Pakistan’da Çin’den gelen ucuz güneş panelleri sayesinde dağıtılmış güneş enerjisi kullanımı hızla yayıldı, ancak bu ulusal şebeke elektrik satışlarını düşürdü. EMDE’lerde temiz enerjiye yönelik finansman açığı giderek büyüyor ve uluslararası sermayenin mobilize edilmesi kritik önem taşıyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANSMANDA ZORLUKLAR
Sürdürülebilir finansman son on yılda önemli bir büyüme kaydetse de, 2024’te bir takım ters rüzgarlarla karşılaştı. Yeşil tahviller gibi sürdürülebilir borç enstrümanları dayanıklı kalırken, finans kurumlarının “yeşillendirme” çabaları düzenleyici ve politika desteğinin azalmasıyla yavaşladı.
AR-GE FONLAMASINDA YAVAŞLAMA YAPAY ZEKADA ARTIŞ
Enerji inovasyonuna yönelik Ar-Ge fonlaması 2024’te artmaya devam etti ancak yüksek sermaye maliyetleri ve politika belirsizliği nedeniyle önceki yıllara göre daha yavaş bir büyüme sergiledi. Özellikle enerjiyle ilgili risk sermayesi (VC) yatırımları son iki yıldır düşüşteyken, yapay zeka (AI) ile ilgili projelere yapılan harcamalar 2024’te 84 milyar ABD dolarına ulaşarak enerji VC fonlamasının üç katına çıktı.
GELECEKTE BİZİ NE BEKLİYOR?
Şebeke altyapısındaki yetersizlikler, yenilenebilir enerji dağıtımını sınırlayan temel bir faktör olmaya devam ediyor. Yüksek borç servis maliyetleri ve döviz kuru dalgalanmaları, özellikle gelişmekte olan ekonomilerde enerji yatırımlarını zorlaştırıyor. COP28’de belirlenen enerji yoğunluğunu yılda yüzde 4 artırma hedefine ulaşmak için, 2030’a kadar ulaşım, binalar ve endüstri sektörlerinde enerji verimliliği ve elektrifikasyonuna ek olarak 1.3 trilyon ABD doları daha yatırım yapılması gerekiyor. Bu hedeflere ulaşmak için, politika reformları, öngörülebilir düzenleyici ortamlar ve uluslararası kamu finansmanının proje risklerini yönetmeye daha iyi odaklanması kritik önem taşıyor
Rakamlarla Dünya Enerji Yatırımları (2025 tahmini)
- Toplam yatırım: 3,3 trilyon dolar
- Temiz enerji yatırımları: 2 trilyon dolar
- Fosil yakıt yatırımları: 950 milyar dolar
- Çin’in temiz enerji payı: yüzde 45
Raporun tamamına IEA’nın resmi sitesinden ulaşılabiliyor:
World Energy Investment 2025 – IEA
.