Geçtiğimiz günlerde Bay Donald Trump, Bay Elon Musk ile “ayrıldık” konuşmasını yaparken Elon Musk’ın sahibi olduğu sosyal medya platformundan Musk’ın 13. çocuğunun annesi, Trump’a seslendi “Ayrılık konusunda tavsiyeye ihtiyacın olursa bana haber ver!”.
Trump’ın ayrılık konusunda tavsiyeye ihtiyacı olur mu yoksa zaten kendisi “ayrılığı” koz olarak kullanıp istediklerini alan bir “kraliçe” mi bilinmez ama (burada dile düşen “prenses erkek”lere atıfta bulunalım) New York eyaletine doğrudan elektrik sağlayacak açık deniz RES projesi “Empire Wind”i daha geçtiğimiz günlerde önce “durduruyorum” dedi, ardından da “devam” dedi.
Peki imparatorluk rüzgârları kimler için esti?
EMPIRE WIND PROJESİ
Empire Wind açık deniz RES projesinin geçmişi 2011 yılına dayanıyor. 8 Eylül 2011’de, New York Elektrik İdaresi (NYPA), Long Island Elektrik İdaresi (LIPA) ve Con Edison (ABD’nin yatırım fonuna ait en büyük enerji şirketlerinden biri), ABD Okyanus Enerjisi Yönetim Bürosu – BOEM’e söz konusu bölgenin ticari olarak kiralanması için başvuruda bulundu.
Başvuru esnasında proje için öngörülen kapasite toplam 700 MW’dı. 2013’te BOEM, NYPA’nın önerdiği açık deniz rüzgâr sahasına başka ticari ilgi olup olmadığını anlamak ve çevresel etkiler hakkında kamuoyunun görüşünü almak amacıyla çalışmalarını yayınladı; gelen başvurular söz konusu saha için yadsınamaz bir rekabeti ortaya çıkardı! Süreç resmi ihaleye evrildi.
2014–2016 yılları çevresel değerlendirme çalışmaları ile geçti. Kimi bölgeler projeden çıkartıldı. Tüm aşamalar tamamlandıktan sonra BOEM, 2016’da ihaleyi resmen duyurdu.
15-16 Aralık 2016’da yapılan ve tam 33 tur süren açık artırmada aslen Norveçli bir petrol şirketi olan Statoil (şimdiki Equinor) 42,47 milyon dolar vererek ihaleyi kazandı ve projeye ismini verdi – “Empire Wind” (İmparatorluk Rüzgârı). Bu arada bir not: İhale başlangıç fiyatı 158,7 bin dolardı, son fiyat ise bunun 267 katı oldu. Üstelik Statoil bu miktarı BOEM’in hazine hesabına nakit olarak ödedi!
15 Mart 2017’de kiralama sözleşmesi imzalandı. Söz konusu açık deniz RES sahası New York Long Island kıyılarına en yakın 21 km mesafede, derinliği 20 – 40 metre arasında değişen yaklaşık 321 dönümlük bir alanı kapsıyordu ve bu alanda iki aşamalı Empire Wind 1 (EW 1) ve Empir
e Wind 2 (EW 2) projelerinin uygulanması planlanıyordu. Kapasite de ilk planlanan kapasitenin neredeyse 3 katına çıkmış, yaklaşık 2,1 GW’a ulaşmıştı. Bağımsız deniz üstü trafo merkezlerine, altyapı ve bağlantı noktalarına sahip olacak bu projelerin kiralama anlaşması, alınan izinler sonrası inşa ve işletme faaliyetleri için 25 yıllık süreyi kapsıyordu.
İKLİM YASASI VE EMPIRE WIND 1
New York eyaleti, 2019’da iklim yasasını kabul etti. Buna göre 2030’a kadar elektriğinin %70’ini yenilenebilir kaynaklardan sağlaması ve 2035’e kadar da 9 GW açık deniz RES kapasitesine ulaşmasıgerekiyor. Bu doğrultuda 2019’da New York Eyalet Enerji Araştırma ve Geliştirme Kurumu (NYSERDA), projelerden megavat-saat (MWs) başına sabit bir fiyattan elektrik almayı kabul etti. İlk anlaşma fiyatı 810 MW kapasiteli EW 1 projesi için 25 yıl süre ile 118,38 dolar/MWs idi fakat daha sonra 2023’te proje sahibi Equinor ve BP (BP önce bu projeye dahil oldu sonra ayrıldı) bu fiyatı artan enflasyon sebebiyle yetersiz buldu ve iyileştirme istedi. Haziran 2024’te fiyat 155 dolar/MWs’e çıktı ve yeni sözleşme imzalandı. Güncellenen sözleşmeye bir madde daha eklendi: “Buy American” şartı. Böylece proje sahibinin projede en az 188 milyon dolar değerinde ABD üretimi demir-çelik kullanımı zorunlu hale getirildi.
EMPIRE WIND 2
NYSERDA, 1.260 MW kapasiteli EW 2 projesi için 2021’de 107,50 dolar/MWs’den 25 yıllık alım garantisivermişti fakat proje sahipleri 2023’te bu proje için de değişen ekonomik koşulları sebep göstererek fiyat iyileştirmesi istediler. Önerilen fiyat 177,84 dolar/MWs idi fakat bu talep NYSERDA tarafından kabul edilmedi ve sözleşme Ocak 2024’te karşılıklı olarak feshedildi. Son durumda EW 2 projesi, açık deniz sahası kiralanmış, izinleri alınmış bir proje olarak askıda tutuluyor. Enerji alım anlaşması olmadan finansmanı ve inşaatı da başlatılamıyor.
“OLAYLAR-OLAYLAR”
Belki de Bay Trump’ın tüm dünyaya vermek istediği imaj “bir sabah kalkar ve yaparım”dır. Nitekim 16 Nisan 2025’te ABD İçişleri Bakanlığı EW 1 projesinin inşaatını, yaklaşık %30’u da tamamlanmış durumdayken, “derhal durdurma” emrini verdi ve bu emir gerçek bir şok etkisi yarattı. Trump yönetimi tarafından verilen bu kararın gerekçesi, Biden döneminde verilen izinlerin “aceleye getirilmiş ve yetersiz analiz” ile onaylanmış olmasıydı. EW 1 için de verilen izinlerin tekrar gözden geçirilmesi gerektiği iddia ediliyordu.
Trump’ın rüzgâr enerjisine mesafeli olduğu bilinen bir gerçek. 2025 yılı başında açık deniz RES projelerinin hem yeni kiralama hem de izin süreçlerini askıya almıştı. Equinor CEO’su Opedal da projelerindeki bu ani durdurma kararı için Financial Times’a “şaşırdık ama hazırlıydık” dedi. Söylenenlere göre Equinor o gün iki kriz ekibi oluşturdu. Biri bu kararın geri alınması için lobi faaliyetleri yapmaya odaklandı, diğeri de tam bir kapanma için hazırlıklara başladı.
NATO ESKİ BAŞKANI DEVREDE
Norveçli Equinor’u bu durumdan kurtarmak için devreye NATO’nun eski başkanı ve şimdilerde Norveç maliye bakanı olarak görev yapan Jens Stoltenberg girdi. Ardından Equinor’un CEO’su Opedal, ABD Ulusal Ekonomi Konseyi başkanı ile görüşmek için Washington’a uçtu. Görüşmelerde projenin 5 milyar dolar yatırıma sahip olmasından, yarattığı istihdamdan, böyle bir kararın yatırımcılar üzerindeki şok etkisindenve sonrasındaki senaryolardan muhakkak bahsedilmiştir ama bunların Trump tarafından da bu karar verilmeden önce bilindiği aşikardı.
Peki ne oldu da geri adım atıldı?
“VE BİR KADIN GELİR, DEĞİŞTİRİR”
“Alıştığın o sert, kararlı şeklini” diye de devam eder bu şarkı. Şarkı duygusal bir şarkı ve bu durum da tamamen “duygusal” bir durum. Süreç devam ederken New York valisi Kathy Hochul, Equinor CEO’su Opedal’ı arıyor ve “sanırım bu konuda yönetimle konuşabileceğim bir görüşüm var” diyor. Kendisi 18 Mayıs sabah saat 4’te tekrar Opedal’ı arıyor ve Trump ile yapılacak toplantının ayrıntılarını veriyor. Ardından da 19 Mayıs günü Empire Wind projesindeki durdurma emri kaldırılıyor!
CONSTITUTION DOĞALGAZ BORU HATTI
ABD’de doğalgaz taşımak amacıyla planlanan bir boru hattıydı. Pensilvanya’dan New York eyaletine uzanması planlanıyordu ancak New York Eyaleti Çevre Koruma Departmanı, ekosisteme zarar vereceği gerekçesiyle projenin su kalitesi iznini vermedi ve 2020 yılında proje geliştiricisi olan firma projeyi resmen iptal ettiğini bildirdi.
Empire Wind projesindeki durdurma emri 19 Mayıs’ta kaldırıldıktan 1 hafta sonra, Constitution boru hattının proje şirketi, planlarını yeniden canlandırdığını duyurdu.
Equinor CEO’su Opedal, Financial Times’a verdiği röportajda, New York Eyaleti ile Beyaz Saray arasında doğal gaz boru hattı konusunda yapılan görüşmelerin, projenin kilidini açma konusunda “çok faydalı” bir rol oynadığını söyledi.
Ve döndük geldik ilk sorumuza: İmparatorluk rüzgârları kimler için esti?
.